مطالعه نحوه رسوبگذاری در مخازن سدها و تاثیر آن بر عملکرد سازه های تخلیه کننده سد (مطالعه ی موردی سد ستارخان)

با احداث سد در مسیر جریان رودخانه و ذخیره شدن آب در بالا دست آن، بدلیل کاهش گرادیان انرژی به حدود صفر ، تعادل طبیعی حاکم بر جریان رودخانه و همچنین جریان رسوبی که مابین بالا دست و پایین دست سد برقرار بوده دچار اخلال می گردد. این موضوع موجب کاهش ظرفیت حمل و در نتیجه رسوبگذاری مواد رسوبی همراه جریان در مخزن می گردد. انباشت رسوب از قسمتهای بالادست سد شروع شده و موجب تغییر تراز بستر و متعاقب آن تغییر نیم رخ سطح آب می شود. از جمله مسائل مطرح در رسوب گذاری مخزن سد مشکل انباشت رسوب در پشت سد، کاهش حجم ذخیره مخزن می باشد. عدم اطلاع از وضعیت رسوبگذاری در مخزن سد و پیش بینی روشهای کنترل آن موجب کاهش عمر مفید سد و اتلاف سرمایه های عظیم ملی می گردد. روشهای مختلفی جهت پیش بینی روند رسوبگذاری مخازن سدها بکار گرفته شده است که از آن جمله می توان به روشهای تجربی و مدلهای عددی اشاره کرد. در این میان مطالعات میدانی بهترین روش برای بررسی مساله رسوبگذاری در مخزن سد می باشد ولی بدلیل هزینه بالای آن کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. در تحقیق حاضر روند رسوبگذاری مخزن سد شهید ستارخان اهر، به عنوان نمونه مورد مطالعه ، با بکارگیری مدل عددی دو بعدی mike21 و روش تجربی کاهش سطح شبیه سازی شده و نتایج بدست آمده بصورت نمودارهایی در مقایسه با نتایج رسوب سنجی انجام گرفته در سال 88 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. نتیجه تحقیق نشان می دهد که مدل mike21 در محاسبه حجم رسوبات انباشته شده در مخزن سد مطابقت خوبی با مقادیر واقعی دارد و با در نظر گرفتن مزیتهای آن از جمله زمان محاسباتی کمتر و پایداری بیشتر نسبت به مدلهای سه بعدی که زمان محاسباتی بسیار بالایی دارند برای مدلسازی و پیش بینی رسوبگذاری در سایر مخازن سدها نیز مناسب به نظر می رسد. در این مطالعه با استفاده از نتایج روش کاهش سطح نمودارهای سطح – ارتفاع و حجم-ارتفاع برای مخزن سد مورد مطالعه استخراج شده و با نمودارهای واقعی مخزن مقایسه شده است.همچنین از این روش تجربی در جهت روندیابی رسوبگذاری مخزن سد و تخمین عمر مفید سد استفاده شده است.